Inwestycje hetmanów w XVII wieku. Między interesem własnym a państwowym

W końcu XVI wieku ustaliła się zasada dożywotniego funkcjonowania urzędu hetmańskiego. Być może nieprzypadkowo sprawowanie tej funkcji przez hetmanów owocowało zakrojonymi na wielką skalę inwestycjami, niekiedy wyjątkowo nowocześnie pomyślanymi; były to: Zamość, Żółkiew, Brody, Stanisławów, Kudak i Okopy Św. Trójcy. Obrona południowo-wschodnich terytoriów kresowych, których bądź w pobliżu których, hetmani posiadali swe największe latyfundia inicjowała powstawanie twierdz, centrów tych latyfundiów a jednocześnie tworzyły te dzieła skuteczny system obrony całego państwa przed zagrożeniami tatarskimi, tureckimi, powstaniami kozackimi. Wyróżniał Stanisław Koniecpolski, inicjując powstanie szeregu mniejszych twierdz – najsłynniejsza z nich to czy Nowy Koniecpol, umacniając bardziej nowoczesnymi fortyfikacjami Bar, myśląc o stworzeniu Szkoły Rycerskiej we Lwowie. Godna podkreślenia jest ewolucja urządzeń obronnych od nieskomplikowanych bastei-puntone jak Żółkwi, poprzez bastiony Brodów do nowoczesnych, rozmachem zaprojektowanych fortyfikacji otaczających Lwow XVII inicjatywy hetmana Stanisława Jabłonowskiego. Interesujący problem wzajemnych relacji twierdza rezydencja, Brody Podhorce, Podkamień, Czy istniały namiastki takich powiązań twierdzy rezydencji przypadku Zamościa Stanisławowa? Hetmani-latyfundyści nie dążyli modernizacji pozyskanych starszych zamków, przykład który unowocześnił szesnastowiecznego systemu bastejowego zamków Mikulińcach Jazłowcu. Urząd hetmański stosunkowo późno zaczął funkcjonować jako stały element politycznego Rzeczypospolitej, zatem hetmanom obecność senacie zapewniały takie dodatkowe godności kanclerska Zamoyski, Żołkiewski, oraz kasztelana krakowskiego Jabłonowski. Tylko Koniecpolski poczuwał swej dodatkowej fundując stolicy starostwa myślenickiego, stanowiącego uposażenie kasztelańskiej, Myślenicach kaplicę dla cudownego wizerunku Najświętszej Marii Panny. Podsumowując fundatorskie ministrów latyfundystów są ściśle ze sobą splecione, co wynikało zaangażowania ich organizację ochrony własnych posiadłości najczęściej usytuowanych Kresach wschodnich państwa, szczególnie narażonych działania militarne.